Tên di sản : Đình Trang Các
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 4078/QĐ-UBND
Giới thiệu
Đình Trang Các nằm ở thửa đất số 151 (theo bản đồ địa chính xã Hà Phong, năm 2000 với diện tích là 872m2, trên một thế đất bằng phẳng tại trung tâm của làng).
Hiện nay, từ ngoài vào có các công trình sau:
Sân đình:
Sân đình hình chữ nhật, có diện tích 80m2 (chiều dài 16m, rộng 5m), toàn bộ sân được lát gạch bát có kích thước 25 x 25cm.
Nhà Tả Vu:
Trước đình Trang Các còn có nhà Hữu vu, bị phá dỡ vào năm 1985. Hiện nay, đình Trang Các chỉ còn lại nhà Tả vu nằm dọc so với toàn bộ ngôi đình. Nhà gồm 3 gian, tường xây gạch, vì kèo bằng gỗ được cấu trúc kiểu giá chiêng, hoành bằng gỗ, mái lợp ngói liệt và ngói vẩy. Diện tích 35m2 (chiều dài 7m, chiều rộng 5m). Trước kia nhà Tả vu gồm 3 cửa ở phía Đông, phía Tây và phía Nam. Cửa nam được nối thông với nhà Tiền đường của đình cũ (hiện nay đã xây bịt lại), chỉ còn cửa phía Đông và phía Tây.
Đình chính:
Là ngôi nhà 3 gian, tường hồi bít ốc, kiến trúc theo chữ đinh (J) gồm Tiền đường và Hậu cung, quay mặt về hướng Đông Nam. Tiền đình gồm 3 gian, tường hồi tay ngai, diện tích 41,25m2. Phần mái được lợp ngói liệt và ngói vẩy, bờ nóc, bờ giải và đấu nắm cơm đắp bằng hồ vữa.
Hậu cung:
Tại gian giữa của nhà Tiền đường (phía tường hậu) được xây dựng một gian hậu cung nằm dọc so với nhà Tiền đường có diện tích 7,5m2 (3m x 2,5m). Toàn bộ phần mái phía ngoài được lợp ngói liệt và ngói vẩy nến, ở phía trong hệ thống rui, mè bằng gỗ. Hai cột phía trước gian hậu cung được treo bức cửa võng bằng gỗ, trang trí hoa văn cách điệu. Phía trên là bức Đại tự bằng gỗ khắc chữ Hán “Vạn cổ Anh Linh”.
Như vậy, đình Trang Các tuy kiến trúc đơn giản, nhưng toàn bộ hệ thống kết hợp của ngôi đình được liên kết với nhau một cách hợp lý theo cách thức đăng đối và chắc chắn.
Về hệ thống thờ tự:
Tại nhà Hậu cung được bố trí hai hệ thống thờ được xây dựng bằng gạch:
Bệ thứ nhất (trên cùng) có kích thước cao 1,7m, rộng 0,74m, dài 1,5m. Bên trên đặt long khám và tượng bằng gỗ vị thần Cao Các thượng đẳng thần.
Bệ thứ hai: có kích thước cao 1,3m, rộng 0,7m, dài 1,5m; phía trên đặt long ngai, thần vị thờ Bà Nguyễn Khang Ngọc.
Các hiện vật trong di tích:
Trải qua thời gian dài tồn tại, một số hiện vật tại di tích đã mất mát và hư hỏng. Tuy nhiên, nhân dân địa phương đã bảo vệ và giữ gìn được tương đối các hiện vật cổ của đình, từng bước bổ sung thêm một số đồ thờ mới cần thiết để phù hợp với nội dung thờ tự vào đình.
Hiện nay, đình Trang Các còn lưu giữ được nhiều hiện vật quý rất có giá trị gồm:
Hiện vật bằng gỗ:
Tượng gỗ mới: 1 pho
Mân bồng trung: 1 cái mới
Mân bồng tiểu: 2 cái mới
Đài chén: 12 cái mới
Lọ hoa: 8 cái mới
Cây nến: 8 cái mới…
Đồ đá:
Bát hương đá cổ: 1 cái
Chân tảng cổ: 7 cái
Tượng con giống cổ: 1 con
Đế cắm lọng tàn: 3 cái
Cột nanh (đã gẫy): 4 cái
Đồ sứ:
Bát hương loại lớn (mới): 1 cái
Bát hương loại nhỏ (mới): 2 cái
Bình hoa: 4 cái
Độc bình: 2 cái
Đồ vải:
Bức y môn: 1 cái
Cờ ngũ sắc: 5 cái
Hiện vật bằng đồng:
Chuông đồng loại nhỏ (cổ): 1 cái
Chuông đồng loại lớn (mới): 1 cái
Chiêng đồng: 1 cái